Χαιρόμαστε τα μάλα να διαβάζουμε βιβλία, που διαφωνούμε ριζικά, γιατί πρωτίστως  ανοίγουν περαιτέρω το μυαλό, οδηγούν την σκέψη σε πιθανές νέες ατραπούς και θέλοντας να ανασκευάσεις τα γραφόμενά τους ξεσκονίζεις και φρεσκάρεις στο εν λόγω θέμα και τις δικές σου γνώσεις, που εμπλουτίζονται. Ομολογουμένως πολλά θα χάναμε αν μας ξέφευγε το: «Χωρίς αφεντικά. Μια νέα οικονομία για ένα καλύτερο κόσμο» του Μάικλ Άλμπερτ (εκδόσεις Τόπος). Μετάφραση στα ελληνικά Διονύσιος Σκλήρης. Με δυο δημοσιογραφικούς τίτλους πρόκειται για μια ακόμα ουτοπία, βεβαίως καλογραμμένη αλλά θεωρητικά και κοινωνικά χωλή! Είναι ολοφάνερο ότι ο Καπιταλισμός, το Κεφάλαιο και ο Ιμπεριαλισμός έχουν φάει προ πολλού τα κλεμμένα και ματωμένα ψωμιά τους και πως η διατήρησή τους θέτει στην γη και στην ανθρωπότητα το αμείλικτο ερώτημα: Η βέβαιη κατάρρευσή του θα φέρει και την εξάλειψη του ανθρώπου και την ολοκληρωτική καταστροφή του πλανήτη όπως σήμερα τον ξέρουμε; Η αυλαία θα πέσει με ένα γενικευμένο πυρηνικό πόλεμο, που θα τον κάνουν οι Ιμπεριαλιστές ή θα προκληθεί από την μάνα Φύση λόγω της ραγδαίας περιβαντολογικής καταστροφής ή ακόμα χειρότερα από τον συνδυασμό και των δυο παραγόντων, οπότε γαία πυρί μιχθήτω;

Πολύ φυσιολογικό ευαίσθητοι διανοούμενοι σφόδρα να ανησυχούν και να επινοούν σχέδια για το μετά του Καπιταλισμού, όπως συνήθως αυτοπροσδιορίζονται τα ποικίλα άρθρα, βιβλία, κοινωνικά συμβόλαια και άλλα κείμενα, που φιλοδοξούν να γίνουν η πυξίδα, που θα φέρει την κοινωνική μεταβολή. Φυσικά όλοι αυτοί περιορίζονται στον ρόλο του ρομαντικού και ουτοπιστή γραφιά. Μέσα στο γραφείο τους ή το πολύ-πολύ στα πλαίσια φίλων τους γκρεμίζουν και χτίζουν την κοινωνία. Φυσικά και δεν μπαίνουν στον κόπο να μιλήσουν για ταξικό κίνημα, για Επανάσταση, που θα ρίξει οριστικά και αμετάκλητα τον Καπιταλισμό, το πιο φρικτό κοινωνικό σύστημα αφότου ο πίθηκος έγινε άνθρωπος, και θα κοιλοπονέσει την νέα κοινωνική δομή. Φυσικά και σχεδόν όλοι οι ουτοπιστές είναι μεταρρυθμιστές, οπορτουνιστές, αυταπατώνται ότι χωρίς ν’ ανοίξει ρουθούνι οι ανά τον κόσμο κεφαλαιοκράτες θα συνετιστούν από την αυτοδιαχείριση της κοινωνίας και ως δια μαγείας θα περάσουμε στο δίκαιο σύστημα της ισότητας.

Για αυτό απολαύσαμε το βιβλίο του Μάικλ Άλμπερτ και ανεπιφύλακτα το συστήνουμε και σεις να κάνετε το ίδιο, γιατί είναι ένα καλογραμμένο ουτοπικό μανιφέστο. Σε πολλές σελίδες κάνει ολόσωστες διαπιστώσεις και προσπαθεί με εντιμότητα να ψάξει, να προτείνει νέα, πιο λειτουργικά διαχειριστικά πρότυπα στην εργασία, στην διανομή των αγαθών, εν γένει στην κοινωνική δομή. Η αυταπάτη, το όραμα, η ουτοπία του συγγραφέα λέγεται συμμετοχική οικονομία. Παμπάλαιο μοντέλο, που με την σειρά του ο Μάικλ Άλμπερτ το βάζει με τα χέρια κάτω και τα πόδια πάνω, για να θυμηθούμε την ρήση του Μαρξ για την διαλεκτική του Χέγκελ, όσο και αν προσπαθεί να εκπονήσει σύγχρονα σχέδια για τον κοινωνικό προγραμματισμό, την ανάπτυξη, την εργατική τάξη, την παραγωγή και διανομή των αγαθών. Η συμμετοχική αυτοδιαχείριση και οικονομία του Μάικλ Άλμπερτ είναι μια γραφική ουτοπία, που όποιος θέλει να δει τί σημαίνει αταξική προσέγγιση της Κοινωνίας και της Ιστορίας, οφείλει να διαβάσει για να στοιχειοθετήσει τον δικό του αντίλογο.

Για παράδειγμα όλα τα μέχρι τώρα μοντέλα αυτοδιαχείρισης είναι για ελάχιστες κοινωνίες και μικρής κλίμακας οικονομίες, επίπεδο μεγάλου χωριού και πόλης-κράτος αλλά και όλα απέτυχαν παταγωδώς. Δεν άντεξε σε κατά το μάλλον ή ήττον οικιακές σχεδόν οικογενειακές οικονομίες, ούτε στην αρχαία Αθήνα, που 100 χιλιάδες δούλοι δούλευαν για να φιλοσοφούν έξι ή δέκα χιλιάδες τεμπέληδες, ούτε στο στρατιωτικό καθεστώς της Σπάρτης, ούτε πουθενά. Θα είναι λειτουργική σήμερα στην Κίνα, στην Ινδία, στις Η.Π.Α., στην Ρωσία, στο Πακιστάν; Όταν απέτυχε παταγωδώς και το πιο καλό κοινωνικό σύστημα για τους ανθρώπους του λαού, ο Σοσιαλισμός με όλα του τα εγκλήματα και τα αγιάτρευτα κουσούρια του, που ευαγγελίζονταν κοινωνική και άλλη συλλογική συμμετοχή, που έδωσε τουλάχιστον στον κόσμο επαρκή εργασία, παιδεία, περίθαλψη, στέγαση, πολιτισμό, θα αποδώσει η θολή και έωλη αναρχοαυτόνομη συμμετοχική αυτοδιαχειριστική οικονομία στην εποχή του ψηφιακού μεσαίωνα και της αλματώδους μετάλλαξης του ανθρώπου σε πίθηκο;

Αρχικά σωστή η πρόθεση του συγγραφέα να ξεπεράσουμε τον Καπιταλισμό, αλλά θέλει ουσιαστικά να τον διορθώσει, να μπει κάτι άλλο, πιο λειτουργικό στο πόδι του Καπιταλισμού, πλην όμως ο τελευταίος επ’ ουδενί διορθώνεται, δεν παίρνει μακιγιάζ, έχουν λειώσει από καιρό τα ψιμύθια και θέλει τσάκισμα και ανατροπή. Πολύ ωραία και πλατωνικά ο ουτοπικός συγγραφέας ζητά να απορρίψει η κοινωνία τον ελιτισμό, την αλαζονεία, τον αυταρχισμό, την ομογενοποίηση, τον ανταγωνισμό, την αχαλίνωτη εξουθενωτική άρνηση για τους πολλούς δίπλα στο βδελυρό πλουτισμό των ολίγων. Ναι άλλα πώς; Στα πλαίσια του μεταρρυθμιζόμενου Καπιταλισμού; Ωραία, αλλά ξεχάσατε ποιος παράγει, ποιος και τί νέμεται, ποιος διοικεί; Εκτός αν λέτε για το τί θα προκύψει μετά την παγκόσμια μεγίστη καταστροφή και την άνθιση καινούριας στην γη ζωής, οπότε έρχεται και ο Μάικλ Άλμπερτ στα λόγια μας.

«Ας μην αρνηθούμε το προφανές, ότι οι άνθρωποι μπορούν να γίνουν καλοί»-γράφει στον πρόλογό του ο συγγραφέας. Άμα ξεκινάς από το πρωτοφανές και ανύπαρκτο, ήδη έχεις χάσει εκ προοιμίου το τρένο. Πιο κάτω ονειρεύεται «την Μεγάλη Αλλαγή να σταματήσουμε τα ψέματα»! Ποια είναι η αλήθεια, την έχει βρει; Γιατί εμείς νομίζουμε ότι δεν υπάρχει αλήθεια, για να ακριβολογούμε είναι πάντα σχετική και ταξική. Για παράδειγμα η Επανάσταση επιβάλλει την δική της αλήθεια, που είναι ψέμα για τους αντιπάλους της, αλλά ουδόλως την ενδιαφέρει, αφού για να επικρατήσει και να φτιάξει το δικό της Δίκαιο τους έχει πάρει τα κεφάλια! Και σε άλλο κεφάλαιο ο συγγραφέας δίνει ως προοπτική και γραμμή: «Να απορρίψουμε τον παραλυτικό ρατσισμό, σεξισμό, αυταρχισμό και ταξικότητα της τρέχουσας πραγματικότητας και να διατηρήσουμε ό,τι απομένει»! Είσαστε σίγουροι ότι μένει τίποτα έπειτα από τόση πλατωνική χειρουργική; Να απορρίψουμε την ταξικότητα και να πάμε πού; Απευθείας στην αταξική κοινωνία (πραγματικότητα); Μήπως είναι τυπογραφικό λάθος και είχε γράψει τοξικότητα;

«Ο Καρλ Μαρξ αρνούνταν με διαβόητο τρόπο να μιλήσει για τον κομμουνισμό εκτός από κάποιες φράσεις της μιας γραμμής ή αόριστους όρους»! Τί μπούρδες γράφετε κύριε Γ. Βαρουφάκη προλογίζοντας το άκρως ενδιαφέρον αυτό βιβλίο; Και το «Μανιφέστο του Κομμουνιστικού Κόμματος», που συνέγραψε με τον Φ. Ένγκελς τί είναι; Ο Μάικλ Άλμπερτ μοιάζει να θεωρεί ακίνητη την κοινωνία αλλά και το ρέον χάος, αρκεί να γίνουν κάποιες τολμηρές συλλογικές δράσεις, ριζοσπαστικές αλλαγές και λύθηκε το πρόβλημα του καταστροφικού Καπιταλισμού. Παράδειγμα κραυγαλέο το πώς είναι δυνατόν να διανέμονται τα παραγόμενα υλικά της κοινωνίας, τα κριτήρια παροχής εισοδημάτων, μισθών, συντάξεων και άλλα. Περιγράφονται όλα τόσο όμορφα, που είναι εντελώς απίθανο να είναι ακόμα σχετικά αληθινά. Δεν έχει ακούσει για υπεραξία, για μέγιστο ποσοστό κέρδους, απληστία των αγορών και του Κεφαλαίου;

Είναι καλογραμμένο με αμερικανική αφέλεια και μερικές κρύες εξυπναδούλες, για Φραγκάτους, που αναζητεί τρόπους να τους συνετίσει. Ο πιο μεγάλος αυτοσαρκασμός του συγγραφέα είναι ότι αναιρεί στο επόμενο κεφάλαιο ότι με πάθος έχει υποστηρίξει στο προηγούμενο! Δεν ξέρουμε πόσο το επιδιώκει, αλλά ο οδοστρωτήρας της τωρινής καπιταλιστικής δομής και διαφθοράς, δεν αφήνει πολλά περιθώρια αποτελεσματικών … αυταπατών! Είναι, όμως, από τα πλεονεκτήματα του βιβλίου, τα πιο χαριτωμένα, και δεν το λέμε ειρωνικά ή απαξιωτικά. Ευαγγελίζεται μια ανύπαρκτη οικονομία και κοινωνία και χρειάζεται ν’ αντιμετωπίζονται με αγάπη, συμπάθεια, εγκαρτέρηση του κόσμου οι ουτοπιστές! Από αυτούς δεν βγήκαν όλα μα όλα τα κοινωνικά συστήματα;

               

Η συλλογική αυτοδιαχείριση ως αποτελεσματικό φάρμακο συνιστά την ομολογία του ότι δεν παίρνει σοβαρά ή υπόψη την φύση του ανθρώπου, όχι μεταφυσικά και ας πούμε θεοκρατικά και θρησκευτικά, αλλά ότι τα ψυχολογικά δεδομένα, οι νοοτροπίες και οι συμπεριφορές, τα θέλω και τα μπορώ των όχλων-λαών του πλανήτη δεν μπορούν ν’ αλλάξουν σε 6-7 ιστορικές γενιές ή πολύ περισσότερο στα 70-80 χρόνια του μέσου όρου ρου ανθρώπινου βίου. Δεν έχει ακούσει το ελληνικό: «Όπου λαλούν πολλοί κοκόροι αργεί να ξημερώσει»; Ούτε για τον ρόλο του χαρισματικού ηγέτη και φονιά στην παγκόσμια Ιστορία; Ούτε ότι η ισότητα είναι θρησκευτικό παραμύθι, ένα ψέμα της εξουσίας, που δεν υπάρχει πουθενά στο σύμπαν, στο χάος, στην ανθρωπότητα. Μόνο η διαρκώς ρέουσα ισορροπία και τίποτα άλλο, για αυτό άλλωστε και δεν μπορεί στατικά και δια παντός ν’ αλλάξει η ανθρωπότητα με τα ανυπέρβλητα και αγεφύρωτα ταξικά συμφέροντα των ελάχιστων σε βάρος των πολλών.

Κατακλείδα: Ευτυχώς το φέραν του κύκλου τα γυρίσματα και διαβάσαμε αυτό το πολύ ενδιαφέρον και αμερικανικά καλογραμμένο βιβλίο! Σε αντίθετη περίπτωση θα είχαμε χάσει πολλά και χαριτωμένα με την ιδεολογική σημασία από αυτά, που λένε οι τωρινοί αντίπαλοι της Επανάστασης και μάλιστα οι πιο ψαγμένοι, έξυπνοι και καλοθελητές ουτοπιστές από αυτούς. Για αυτό και σας το προτείνουμε να το απολαύσετε…